Zorg
Vanaf links: ziekenverzorger Coby Westerink, verpleegkundige Willeke van Kralingen en gespecialiseerd verpleegkundige palliatieve zorg Arjan Post.
Op zaterdag 10 oktober wordt de Internationale Dag van de Palliatieve Zorg gehouden. Onder palliatieve zorg valt alle zorg en ondersteuning die erop gericht is een persoon met een levensbedreigende ziekte (en zijn naasten) een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven en sterven te geven. In de dorpskern van Beekbergen werd 20 jaar geleden hier een hospice voor geopend. Binnen de Spreng, die valt onder Zorggroep Apeldoorn, heeft het team al ruim 1700 gasten begeleid in hun laatste levensfase.
Op donderdagmiddag word ik bij de voordeur van het hospice ontvangen door ziekenverzorger Coby Westerink. Na mij te hebben ingetekend, de handen te hebben ontsmet en een mondkapje te hebben omgedaan, volg ik haar naar de stilteruimte op de eerste verdieping. Hier zitten gespecialiseerd verpleegkundige palliatieve zorg Arjan Post en verpleegkundige Willeke van Kralingen – met mondkapje – al klaar voor het interview. Willeke legt uit dat het vandaag de eerste dag is dat iedereen in het huis een mondkapje op moet. Dat is even wennen, maar de veiligheid van de gasten en medewerkers staat voorop.
In juni 2000 werd er een 20-koppig team bij elkaar gebracht om de palliatieve zorg binnen Zorggroep Apeldoorn handen en voeten te geven en in augustus datzelfde jaar werd de eerste gast ontvangen in Hospice De Spreng. Ziekenverzorger Coby vertelt dat zij – samen met collega’s Annemiek Ottenhof, Gerrie Zweverink, kaderarts palliatieve zorg Janny Jonker en gastvrouw Hermien Kalksma – er vanaf het begin al bij hoort. Destijds waren er acht gastenkamers (nu tien) met eigen douche en toilet. Zolang de gast hier verblijft is dit zijn domein. “We willen de gasten een thuisgevoel geven,” vertelt Willeke. “Daarbij wordt rekening gehouden met wat hij of zij normaliter thuis ook zou doen.” Het hospice houdt zich niet aan bezoektijden en het bezoek mag altijd bellen. “Sommigen maken daar ook gebruik van”, legt Coby uit. “Dan bellen ze ’s nachts om te vragen hoe het gaat.”
De gasten worden begeleid door een multidisciplinair team, dat iedere week overleg heeft. “We proberen het totaal plaatje in beeld te brengen. Het voordeel is dat we bij Zorggroep Apeldoorn horen, waardoor we ook gebruik kunnen maken van andere disciplines (denk aan de ergotherapeut, logopedist, diëtist, en kapper). De lijnen zijn daardoor kort.” In het hospice is 24 uur per dag en zeven dagen in de week een verpleegkundige aanwezig. Overdag wordt de verpleegkundige ondersteunt door een ziekenverzorger, gastheer of -vrouw en sinds 2 jaar ook door zorgvrijwilligers. ’s Avonds is er ook ondersteuning van een ziekenverzorgende. “De zorgvrijwilligers doen net dat extraatje”, vertelt Willeke. “Het geven van de alledaagse zorg krijgt nu meer rust en ruimte en we creëren zo meer kwaliteit van de dag voor gasten en hun naasten.” Door sponsoring van bijvoorbeeld Roparun kan het hospice extra middelen aanschaffen. “Zo hebben we onder andere sinds kort koppelbedden, zodat er iemand naast de gast kan slapen.”
Hoewel de dood nog altijd een lastig onderwerp is, merkt het team wel dat er meer over gesproken wordt. “Een geestelijke verzorger of maatschappelijke werker probeert hier ook in bij te staan. Ze stellen dan bijvoorbeeld voor aan de gasten om afscheidswoorden voor naasten op papier te zetten.” Dat is heel waardevol en geeft ook rust, merkt Arjan. “Tijdens de zorg zijn we ook bezig met observeren en praten, maar soms moet je ergens doorheen prikken. Dan komt vanzelf alles naar boven.”
Het voordeel van Hospice De Spreng is dat er een vast team rondloopt. Dit zorgt voor vertrouwen bij de gasten. “Je hebt altijd wel met iemand een klik. Soms komen mensen hier wel in een vroeg stadium en als ze dan een klein sociaal netwerk hebben, bouw je wel een band op. Dat maakt het wel makkelijker in de laatste fase. Je hebt soms aan een half woord al genoeg.”
Of dit het overlijden van een gast moeilijker maakt? “Sommige situaties grijpen je aan en dat mag ook. Als je er maar met een professionele houding mee omgaat.” Gelukkig hebben we elkaar, vult Willeke aan. “We praten er met het team ook over.” Daarbij moet niet vergeten worden dat het niet alleen maar verdriet is. “Er wordt ook veel gelachen,” glimlacht Coby onder haar mondkapje. “Het is sterven met een lach en een traan.”
Wat maakt dit werk zo bijzonder? “Het is het complete plaatje”, legt Willeke uit. “Je kunt iets waardevols bijdragen en daar zijn mensen heel dankbaar voor. Zoals de verloskundige er in het begin is, zo zijn wij er in het laatste stukje. Dat is best wel bijzonder.” Het geeft ook energie, meent Arjan. “Soms sta je met de familie naast het sterfbed tijdens iemands laatste adem. Het begeleiden daarvan geeft veel voldoening. Wat voor mij heel gewoon is kan voor een ander heel waardevol zijn.” Geen dag en situatie is hetzelfde. “In een korte periode beleef je een heftige tijd, waar je écht bij bent. We lopen ook in onze burgerkleding. Dat huiselijke hebben wij hoog in het vaandel staan.”
Alle namen van overledenen worden opgeschreven in een boek door trouwe vrijwilliger Henk van Gils. Dit in-memoriamboek heeft een prominente plek in het stiltecentrum. Op moment van het interview gaat het om 1756 overledenen. Normaliter organiseert het team twee keer per jaar een herdenkingsbijeenkomst, maar nu met corona niet. “Het is een stukje nazorg, die we erg belangrijk vinden. We zijn er niet alleen voor de gasten, maar ook voor de naasten. Als alternatief hebben we dit jaar een kaart gestuurd met een tekst, de naam van de geliefde en een waxinelichtje in de vorm van een hartje.”
Voor het 20 jaar bestaan van Hospice De Spreng was een heel leuk programma samengesteld. Helaas kan het dit jaar niet doorgaan, maar het team gaat het volgend jaar oppakken. “We stellen graag onze deuren open, maar het is nu helaas niet anders”, vertelt Willeke. “We hebben na de renovatie (anderhalf jaar geleden, waarbij het hele huis werd gemoderniseerd en het terras en de tuin opnieuw aangelegd werden, red.) een open huis gehouden en die werd druk bezocht. We geven gastcolleges op bijvoorbeeld het ROC. Nog steeds weet niet iedereen wat een hospice is.” Ook werkt het team nauw samen met het Netwerk Palliatieve Zorg Oost-Veluwe. “Onze expertise en ervaring is door de jaren heen enorm gegroeid en dat willen wij ook graag delen met andere afdelingen binnen de Zorggroep Apeldoorn, zodat medewerkers hun bewoners de beste zorg kunnen geven in hun laatste levensfase. Persoonsgerichte zorg geven met de palliatieve bril op maakt ook dat onze gasten meer belevingsgerichte zorg krijgen.”
Kijk voor meer informatie op https://www.zorggroepapeldoorn.nl/zorg-en-behandeling/hospice/hospice-de-spreng.html
