Stedendriehoek
APELDOORN – Op 2 december 1944 werden in Apeldoorn in de vroege ochtend circa 11.000 mannen tijdens een razzia uit huis gehaald en bijeengedreven op het Marktplein. Ongeveer 4.500 van hen werden op het Marktplein geselecteerd en in de vroege avond als dwangarbeiders afgevoerd naar het NS Station. Twee treinstellen, bestaande uit een locomotief met daaraan gekoppeld een zestal coupés en zo’n tien veewagens, werden volgepropt met dwangarbeiders en vertrokken via Enschede en Gronau naar de IJssellinie. De treinstellen werden rondom bewaakt door Duitse militairen. In de ochtend van 3 december werd de eerste trein bij het plaatsje Werth – nabij Bocholt – door geallieerde piloten beschoten. Zij dachten dat het om een militair transport ging. Hierbij vielen 26 doden en vele zwaargewonden te betreuren. In de namiddag kwamen de eerste en tweede trein aan bij Zevenaar en Elten.
Op 5 december 1944 werden in Zevenaar en Elten de ouderen van de jongeren gescheiden. De mannen die jonger waren dan 40 jaar, werden onder strenge bewaking afgevoerd naar Rees. Onder hen bevonden zich vele kinderen van 16 en 17 jaar oud. In Rees stond een dakpannenfabriek die was omgebouwd tot strafkamp. Ongeveer 850 mannen die op 2 december in Apeldoorn waren opgepakt, kwamen in Kamp Rees terecht. Dit kamp heeft bestaan tot 23 maart 1945. Ongeveer 3.500 dwangarbeiders hebben daar moeten verblijven. Tussen de 350 en 450 mannen hebben dit kamp niet overleefd.
In samenwerking met de Gemeente Apeldoorn, de Stichting Bevrijding ’45 en de Montessorischool Passe-Partout, vindt op vrijdag 30 november de herdenking plaats ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de razzia van 2 december 1944, de slachtoffers van de treinbeschieting op 3 december en de slachtoffers van Kamp Rees. De herdenking wordt vanaf 13.00 uur gehouden in de Raadzaal van het Stadhuis op het Marktplein. De ontvangst is vanaf 12.30 uur in de Burgerzaal. Sprekers deze middag zijn mevrouw R. Krimp (werkzaam bij de Stichting 4 en 5 mei), mevrouw T. de Jonge (lerares van de Montessorischool Passe-Partout), C. Gerwers (burgemeester van Rees) en Apeldoorns burgemeester John Berends. De kinderen van de Montessorischool Passe-Partout, gaan enkele door hen zelfgeschreven gedichten en een lied voordragen.
Na de plechtigheid in de Raadzaal wordt de herdenking buiten voortgezet. Bij het monument De Dwangarbeider op het Marktplein wordt na het hoornsignaal een minuut stilte gehouden, gevolgd door het Wilhelmus en de krans- en bloemlegging. Het monument is geadopteerd door de Montessorischool Passe-Partout. Zij wordt ondersteund door de Stichting Februari 1941. De kinderen zijn actief betrokken bij de plechtigheid. Zij vormen de brug tussen het verleden en het heden. Na afloop van de herdenking is er onder het genot van een kopje koffie of thee, gelegenheid tot napraten met enkele voormalige dwangarbeiders en nabestaanden. De toegang is vrij en de koffie en thee staan klaar.
Het gemeentehuis wordt verbouwd. Alleen de ingang aan de zijde van het Marktplein is open. De parkeergarage onder het gemeentehuis is bereikbaar. De lift is buiten werking gesteld in verband met de verbouwing van het gemeentehuis.
