Stedendriehoek

De knapzakroute, een wandeling in en om Eefde

Eefde is sinds 2018 een lange wandeling van 17 km in en om Eefde rijker. Met deze Knapzakroute komt u langs fraaie natuur en bijzondere bezienswaardigheden. De Knapzakroute is in het begin van 2021 een klein stukje verlegd. Op de Almenseweg loopt u voorbij het Groene Kanaal door naar de Stoomdijk. Daar slaat u nu linksaf. Via de Molendijk komt u bij de sluis uit.

De beschrijving is verkrijgbaar bij Autobedrijf Lenselink, bakkerij Kuiper, BLOEM&meer, Dorpshuis Het hart en op nog veel meer plekken in Eefde.

Startpunt

Je kunt op elk willekeurige punt beginnen, maar dorpshuis Het hart wordt op deze site en in het boekje als startpunt gebruikt. U kunt de tekst van de website (zie onderaan) als leidraad nemen, maar ook de bordjes in het veld volgen. Achterhoek Toerisme heeft richtingbordjes geplaatst.

Een bewegwijzerde wandelroute van zo’n 17 km

Onderweg zijn er diverse rustpunten, waar u kunt genieten van de inhoud van uw knapzak.

Hoe lang u erover doet, heeft u zelf in de hand. Genieten, daar gaat het om!

  1. Het hart

Als dorpshuis is Het hart ook echt een centrum voor het dorps­leven in het ‘verknipte’ dorp Eefde.

Ja, verknipt door drie spoorlijnen en het Twentekanaal. Vele verenigingen en organisaties vinden hier onderdak. Dit dorpshuis functioneert zonder enige subsidie van de overheid. Er wordt van alles georganiseerd: verenigingsfeesten, concerten, ruilbeurzen, lezingen, seminars, oefenavonden en bruiloften. Uiter­aard is Het hart de uitgelezen plek voor jaarlijkse evenementen zoals het Oranjefeest.

  1. Eefdese Enk

Het dorp Eefde is ontstaan uit vier marken, Eefde en Rijsselt ten noorden van de beek, Angeren en Wolfeler er ten zuiden van. Mensen vestigden zich op de hogere dekzandgronden tussen de beekdalen. Bij de boerderijen verbouwden ze graan op akkerlanden, de enken. De natte gebieden langs de beek gebruikten ze als hooiland. Uit groepjes dicht bij elkaar wonende boeren zijn de marken als bestuursvorm ontstaan. Het woord ‘marke’ (letterlijk grens of scheiding) wordt ook gebruikt om het gebied mee te markeren dat bij een dorp hoort. De marke Eefde wordt al in 1036 genoemd.

  1. Nederlandsch Mettray/Intermetzo

Filantroop Willem Hendrik Suringar richtte in 1851 de Nederlandsch Mettray op, een protestants opvoedingstehuis voor jongeren met gedragsproblemen. Het werd gebouwd op de plaats van Huize ’t Rijsselt naar het voorbeeld van een gelijk­soortige inrichting in het Franse Mettray. Rondom landgoed ’t Rijsselt liggen enkele boerderijen op een IJsselduin.

  1. ’t Valcke

Een boerderij uit de 19e eeuw die de klassieke vorm uit deze omgeving heeft, een T-boerderij met een dwarsgeplaatst voorhuis. De goed bewaard gebleven boerderij is van architectuurhistorische waarde en is, net als de bijbehorende bijschuur en kippenhok, rijksmonument.

  1. Wielen en kolken

Bij dijkdoorbraken vormt het kolkende water wielen, ronde gaten van wel 10 meter diep. Achter de kolk wordt de grond afgezet, vaak zand uit de dieper gelegen lagen. Na een doorbraak was het gat in de dijk meestal niet meer te dichten. Om de kolk werd dan een nieuwe dijk gebouwd.

  1. Fort de Pol

De Pol ligt op het Zutphense bedrijventerrein De Mars aan de andere kant van de kanaal­monding. Het was eerst een fort, daarna vuilstort en nu zonnepark met een uitzichtpunt. Vanaf de top heeft u een magnifiek uitzicht op de IJsselvallei, de Veluwe en de Achterhoek.

  1. Het Spijk

Tegenwoordig een woonzorgcentrum in Eefde, vroeger was het een klooster met een eigen tuin en bos. Het staat nog steeds in een parkachtige omgeving in het centrum van het dorp. De monumentale villa uit 1864 is nu het gezichtsbepalende element van het dienstencentrum Sutfene.

  1. De Laatste Stuiver (Rustoordlaan 45)

Vermoedelijk ruim voor de oudste historische vermelding in 1378 is het pand al in gebruik als herberg en tolhuis voor reizigers op de weg tussen Deventer en Zutphen. De Laatste Stuiver kende twee namen. De boerderij, die onder hetzelfde dak was gevestigd, heette De Hulst of De Hoist.

  1. Huis Den Dam

Van het oorspronkelijke, vermoedelijk laat-15e-eeuwse huis is een vierkante kelder met kruisribgewelven bewaard gebleven. Het huis werd in 1599 herbouwd door Gerlach van der Capellen en Judith Ripperda (hun wapenstenen zijn bewaard gebleven).

  1. De Uitrusting

In 1992 woedde een brand in de zaal van De Uitrusting aan het einde van de Kapperallee. Aangezien op deze locatie geen zalencentrum meer zou komen, werd al snel het idee opgevat om in Eefde een dorpshuis op te zetten.

  1. Crematorium ‘De Omarming’, Voorsterallee (Zutphen)

Dit gebied behoorde ooit tot de Wolfeler Mark. In de directe omgeving van het crematorium en de begraafplaats is een van de oudst bekende grafvelden in deze omgeving teruggevonden. Het was ongeveer 2500 jaar geleden in gebuik.

  1. Landgoed Huis De Voorst

Dit monumentale landhuis bevat strak classicistische vormen. Het in zandsteen uitgevoerde hoofdgebouw wordt door gebogen colonnades met de twee bouwhuizen verbonden. Arnold Joost van Keppel, vertrouweling van Koning-Stadhouder Willem III en sinds 1696 Graaf of Albe­marle, liet dit huis in 1695-97 bouwen in de plaats van een mogelijk 15e-eeuwse spieker.

  1. Sluiscomplex Eefde

Het sluizencomplex Eefde is in 1935 gebouwd naar een ontwerp van ingenieur Roosenburg van Rijkswaterstaat voor het in 1930-36 aangelegde Twentekanaal. De sluis bestaat uit vier heftorens met twee schuifdeuren.

  1. Huis ’t Elze

Deze plek was vroeger bekend als landgoed ’t Elze. Het huis werd in 1945 getroffen door een verdwaalde V1-raket (misschien gelanceerd van een van de lanceerbanen verscholen in de bossen nabij Joppe). Een parkbos met lanen, een vijver, een bruggetje, een verwaarloosde tennisbaan en een deel van de toegangsdeur zijn nog over van deze buitenplaats.

  1. De boomgaard

Vrijwilligers onderhouden de 14 oud-Nederlandse appel-, peren- en kersenrassen. De Dorpsraad wil dat het fruit beschikbaar is voor iedereen.

  1. Landgoed ’t Haveke

De eerste vermelding van het landgoed dateert uit 1481 wanneer ene Herman ter Havick zijn vrouw naar aanleiding van hun huwelijk het huis cadeau gaf. Rond 1860 werd het oude huis afgebroken en het nieuwe Het Haveke gebouwd.

Voor meer informatie: www.wijmakenhet.nl/eefde/knapzakroute

Dit artikel verscheen in het recreatiemagazine Kijk Uit.