Stedendriehoek

Overheid moet nu acteren op zorgwekkende pieker-piek

Foto: Shutterstock

88% van de zorgmedewerkers piekert vaak en lang over de mogelijke gevolgen van COVID-19. Zij maken zich zorgen over de maatregelen die hun werkgever treft om hen te beschermen, zijn bang om zelf besmet te raken (32%) en nog angstiger om hun omgeving te besmetten (57%). Massale emotionele uitputting en uitval zijn het gevolg als de overheid en werkgevers deze pieker-piek niet serieus nemen. Dit stelt Anouk ten Arve, Programma Manager Stichting IZZ, op basis van de Monitor Gezond Werken, die Stichting IZZ in samenwerking met de Universiteit Utrecht (UU) en de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) uitvoerde. 

Angst voor besmetting en de mate waarin de werkgever voldoende maatregelen treft om medewerkers hiertegen te beschermen, zijn de sterkste voorspellers voor emotionele uitputting onder zorgmedewerkers. Desondanks vinden lang niet alle zorgmedewerkers (62%) dat de werkgever voldoende maatregelen neemt om hen te beschermen tegen COVID-19. 40 procent van de zorgmedewerkers heeft onbeschermd gewerkt, met name in de verzorging en verpleging en de ggz. Zevenendertig procent van de zorgmedewerkers is in aanraking gekomen met corona. Ten Arve: ‘Dit is zorgwekkend omdat de werkgever een cruciale rol heeft in de gezondheid en het welzijn van medewerkers. Des te schrijnender is het dat zorgwerknemers voor steun en waardering vooral naar directe collega’s kijken. Door de leidinggevenden, directie en de overheid voelen ze zich minder gesteund. De overheid staat zelfs achteraan in de rij.’

Schokkende voorspellers emotionele uitputting

Ook op andere gestaafde voorspellers voor emotionele uitputting en de algehele gezondheid van zorgprofessionals – de werkdruk, het leiderschap en het organisatieklimaat- is nog een wereld te winnen. 34% kan werktaken vaak of altijd niet afmaken en 43% vindt dat het werk emotioneel veel van hen vraagt. De mate van leiderschap wordt gemiddeld met een krappe voldoende beoordeeld en het organisatieklimaat met een 6,8.

Pieker-piek 

Volgens Ten Arve onderstrepen de onderzoeksuitkomsten en de stresspiek onder zorgmedewerkers, de noodzaak dat zowel de overheid als werkgevers meer investeren in weerbare zorgmedewerkers en een weerbare zorgsector. Professor dr. Lars Tummers, hoogleraar Bestuurs- en Organisatiewetenschap, onderschrijft dit: ‘De monitor toont aan dat naast investering in beschermingsmiddelen voor medewerkers, er meer psychologische ondersteuning noodzakelijk is. Zorgmedewerkers hebben behoefte om ervaringen met elkaar te delen, en ook extra ondersteuning te krijgen vanuit de organisatie, van bijvoorbeeld een psycholoog. Ook is het belangrijk voor het herstel dat zorgmedewerkers voldoende psychologisch afstand kunnen nemen van het werk.’

Gezond en veilig werken

Ten Arve: ’Werkgevers en leidinggevenden moeten zich bewust zijn dat zij direct invloed hebben op de gezondheid van medewerkers en van de organisatie. Het is belangrijk dat zij gezond en veilig werken prioriteit geven en voldoende beschermende maatregelen treffen. Ga in gesprek met je mensen, creëer een omgeving waarbinnen zeggenschap en verantwoordelijkheid wordt gedeeld, houd vast aan minder regeldruk en blijf je waardering uitspreken en ernaar handelen.’

Oproep aan kabinet

Daarnaast ziet Ten Arve een belangrijke rol voor de overheid om de pieker-piek te doen dalen en de weerbaarheid van de zorg te vergroten. ‘De aangekondigde extra investeringen van het kabinet in de zorg voor 2021 dragen daaraan bij, maar gaan nog niet ver genoeg. De kabinetsplannen gaan voorbij aan de financiële schade van zorgmedewerkers met een coronabesmetting en aan de noodzakelijke steun voor een weerbare zorgsector als vitale publieke voorziening. Naast de eerder genoemde noodzakelijke investeringen voor weerbare zorgmedewerkers en zorg, pleiten wij voor aanvulling van de 500 euro bonus met een schadevergoeding voor het eigen risico die zorgmedewerkers moeten betalen doordat zij COVID-19 oplopen tijdens hun werk. Daarnaast moet de zorgsector -in navolging op de bankensector- de status van systeemsector krijgen. Dat betekent meer financiële steun maar ook goede en vooral tijdige zorg wanneer zorgmedewerkers zelf ziek zijn.’

Over de Monitor Gezond Werken 2020

De Monitor Gezond werken in de zorg is een jaarlijks terugkerend vragenlijstonderzoek over gezond werken, gezondheid en welzijn onder zorgmedewerkers. In totaal hebben 12.630 zorgmedewerkers werkzaam in verschillende branches en beroepsgroepen deelgenomen aan de Monitor. De Monitor wordt vijf jaar lang elk voorjaar uitgevoerd onder leden van Stichting IZZ die momenteel werkzaam zijn in de zorg. In 2020, het derde jaar, zijn hier specifieke vragen rondom de COVID-19 uitbraak aan toegevoegd. Vanwege de uitbraak in maart 2020 is de Monitor dit jaar iets later uitgezet (periode mei-juni) dan in de voorgaande twee jaren (maart).