Stedendriehoek
Hoeveel mensen kunnen zeggen dat zij een volwaardig kerkorgel en een originele preekstoel in hun woonkamer hebben staan? Het zijn er waarschijnlijk niet veel. Titi en Jan Jaap Lems echter wel; zij bewonen de kerkwoning aan de Graaf van Burenstraat 12 die afgelopen jaar door het publiek is uitgeroepen tot Deventer Monument van het Jaar.
Meteen bij binnenkomst valt niet alleen de grote ruimte op, ook zijn er veel originele stukken bewaard gebleven, zoals omlijstingen met teksten aan de muur. Aangrenzend aan de hal, die al de grootte van een bescheiden woonkamer heeft, is de ruime woonkeuken van Titi en Jan Jaap waar zij voor het merendeel leven. Voor de koop van het pand gingen er zeker wel wat twijfels bij het stel aan vooraf. “Als ‘niet-gelovige’ twijfelde ik echt wel of ik hier wel wilde wonen”, vertelt Titi, “maar nu zou ik niet anders meer willen. Het is nu zo sfeervol.” De kerkzaal is ingericht als woonkamer, inclusief hoge glas-in-lood ramen, een kerkorgel en een preekstoel, waarbij alles in tact in gelaten. De inrichting van zo’n grote woonkamer is natuurlijk een flinke uitdaging, maar de grote eyecatchers die hier staan – de enorme houten boomstamtafel en de salontafels van versteend hout en drie grote banken – komen uit de eigen winkel van het echtpaar, Lefulux Wonen in Heeten. “Dat maakt het natuurlijk wel wat makkelijker”, zegt Jan Jaap. “Want echt grote meubels, dat is hier wel nodig. Hoewel we vooral in de woonkeuken leven, hebben we in de woonkamer regelmatig etentjes met vrienden (buiten de coronacrisis om), dus wat voorheen de kerkzaal was. En ja, dat blijft toch wel bijzonder!”
Van buiten ziet de kerk er echt uit zoals je van een kerk verwacht, maar binnen wacht je een verrassing als je ziet hoe oud en nieuw perfect samen aan. De van oorsprong Nederlands Hervormde kerk aan de Graaf van Burenstraat is in drie jaar tijd gebouwd; van 1890 tot en met 1893. Sinds 1993 is de kerk ingeschreven als Rijksmonument. De plek van de kerk is bijzonder, want de bouw vond plaats op de fundering van de Noorderbergpoort, deels op het talud en deels in de bedding van de voormalige buitengracht. De stijl is de Neo-Renaissancestijl en is waarschijnlijk het ontwerp van architect Mulock Houwer, die ook de Grote Synagoge in de Golstraat heeft ontworpen. Het glas-in-lood is in 1949 vernieuwd door de firma Van der Wijk & Co. uit Deventer, maar verder is vrijwel alles in originele staat, zo ook de orgelkas. Dit (niet beschermde) orgel is samengesteld uit orgelonderdelen van diverse kerken.
Tot 2009 deed de kerk dienst, daarna veranderde de bestemming. Ondernemer Rob Mevius begon een veilinghuis in de kerkzaal en ging zelf in het kostersgedeelte wonen. Na een aantal jaren werd de kerk verkocht aan een gezin dat er enkele jaren woonde.
Tot 2017. Dat was het jaar waarin Titi en Jan Jaap de eigenaren werden van het pand. “In januari 2018 gingen we er wonen en hoewel we al voor ons zagen hoe het zou gaan worden, was het pittig in het begin. De expert van de gemeente schrok van onze plannen om in de zaal te gaan wonen. Dat zou immers een grote verbouwing betekenen, dacht hij. Maar zo’n prachtige zaal moet je vooral zo laten en dat hebben we dan ook gedaan. We hebben alleen het sombere groen door frisse wittinten vervangen, maar verder heerst er nog een echt kerkgevoel. De prachtige orgelkast en het preekgedeelte zijn prominent aanwezig en dat blijft ook zo. En ja, het orgel werkt trouwens nog steeds!”
Een bijzondere woning, zoals deze kerkwoning, zorgt er vaak voor dat mensen er graag een kijkje komen nemen. “Op zonnige dagen hebben we de kerkdeuren soms open staan en dan krijgen we regelmatig een bezoekje van voorbijgangers. En dat mag! We laten anderen graag meegenieten van de monumentale woning. Zo is er al eens een huwelijksvoltrekking geweest in onze woonkamer en ook waren wij deelnemer aan theatervoorstellingen op bijzondere locaties. Ook werd, voor de coronamaatregelen van kracht werden, de zaal regelmatig gehuurd voor vergaderingen, cursussen en dinertjes. Waarom zou je alleen genieten van iets, terwijl anderen er ook prima gebruik van kunnen maken? Dat maakt het alleen maar extra bijzonder!”
