Stedendriehoek
De komende jaren zijn grote verschuivingen gaande op het gebied van Beschermd Wonen. Die verschuivingen zijn vooral financieel van aard, naast de al gaande beweging ‘GGZ in de wijk’. Mensen met een hulpvraag krijgen zorg steeds meer dichtbij huis en blijven als het kan, met hulp, thuis wonen. Een ‘beschermd thuis’.
Hiertoe is een regionaal Ontwerp Beschermd Thuis 2022-2030 tot stand gekomen, een bestuurlijk richtinggevend document voor de komende jaren. Het Kaderdocument slaat een brug tussen verschillende beleidslijnen, zoals de sluitende aanpak voor mensen met verward gedrag, de ondersteuning van inwoners met een Ernstige Psychiatrische Aandoening (EPA), Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang. De regio Oost-Veluwe kiest ervoor om cliënten maatschappelijk te laten herstellen in hun eigen omgeving. Zij kiezen een duidelijke visie, gericht op ondersteuning op het vergroten van zelfredzaamheid en de kwaliteit van leven en het versterken van participatie.
Henk van de Weerd (Foto: Rob Voss)
Henk van de Weerd, fractievertegenwoordiger voor de SGP, wordt enthousiast van het kaderdocument: “Ten eerste is het hard nodig dat mensen met psychische of psychosociale problematiek weer een rol gaan spelen in de maatschappij. Ten tweede is het voorliggende document heel goed voorbereid. Tegelijkertijd hebben we ook onze zorgen over de uitvoering van deze plannen.”
Die zorgen liggen deels op het financiële vlak, aldus Van de Weerd. “Er is een herschikking van financiën nodig, wanneer mensen vanuit de intramurale zorg terug gaan naar een eigen woning. Het is nog onduidelijk hoeveel geld daarmee gemoeid is en of alles wel volgens planning kan worden gerealiseerd. Vanuit christelijk oogpunt zegt de SGP dat we zorg moeten dragen voor onze naasten en dat is ook precies wat er straks van wijkbewoners wordt gevraagd: dat ze omzien naar hun nieuwe wijkgenoot die toch speciale aandacht vereist. En eerlijk gezegd ben ik er toch een beetje bang voor hoe het er in de wijk gaat uitzien. Immers, zijn we het naar elkaar omzien niet een beetje kwijtgeraakt? Daarnaast: er is momenteel een tekort aan woningen; weten we voldoende plek te creëren? Er zijn nog zoveel onzekerheden.”
De fractievertegenwoordiger toont zich in elk geval verheugd dat de overheid nu voor deze mensen opkomt: “Als een schild voor de zwakkeren in onze samenleving. Iedereen verdient een eigen plekje. Wel is het essentieel dat deze mensen goed worden gemonitord door de ambulante zorgverleners. En wellicht is een appgroep een effectief middel, met daarin de cliënt, de zorgverlener en een aantal buurtbewoners, zodat er een gedegen sociaal netwerk ontstaat.”
Verder is het van belang dat de cliënt (weer terug) in het arbeidsproces wordt opgenomen, stelt Van de Weerd: “Ik citeer een hoogleraar, die zei: ‘Arbeid is het beste medicijn’. En ik denk dat hij gelijk heeft. Door te werken krijgen de mensen om wie het gaat in het Beschermd Thuis-document, weer het gevoel dat ze iets bijdragen aan de samenleving.” Dat deze mensen in hun nieuwe buurt toch ook vooral worden opgevangen door hun eigen sociale netwerk in plaats van een professioneel zorgnetwerk, ziet de SGP niet als een belemmering. “Het gaat om totaal duizend mensen. Een deel daarvan is inderdaad niet 24/7 op professionele hulp aangewezen. Voor die mensen is simpelweg wat extra aandacht en meedenken van niet-professionals al zoveel waard.”
“En wat mij tenslotte opviel, is dat in deze hele regionale aanpak toch liefst 70 tot 80 procent om Apeldoorn draaide. In de andere gemeenten van Oost-Veluwe gingen het om veel kleinere aantallen. Anderzijds is het waarschijnlijk wel zo, dat veel mensen uit die plaatsen in Apeldoornse zorginstellingen terecht zijn gekomen en straks wellicht weer terugkeren naar hun oude omgeving. Dat maakt dat de druk op de Apeldoornse woningmarkt straks misschien toch meevalt.”
Henk Veneman (Foto: Rob Voss)
Henk Veneman, fractievertegenwoordiger voor GroenLinks, trok in 2018 met een camper door de Verenigde Staten. “In Los Angeles kwamen we bij een groot park met een hekwerk. Bij dat hek dachten we diverse stands te zien en vermoedden we dat er iets leuks aan de gang was. Die ‘stands’ bleken echter de geïmproviseerde woningen van de daklozen daar. Ze waren ‘weggehaald’ uit de samenleving omdat ze niet ‘in de pas’ liepen met de rest. Daar schrok ik best van, ja.”
Met dit schrijnende voorbeeld geeft Veneman meteen aan waar volgens hem en GroenLinks de schoen wringt. “Wij zijn fervent voorstander van een inclusieve samenleving waarin iedereen meedoet, ook de dak- en thuislozen en mensen met psychische en psychosociale problematiek. Iedereen moet kwaliteit van leven hebben. Daarom zijn wij enorm blij met het Regionaal Kaderdocument Beschermd Thuis 2022-2030, want wat ons betreft is iedere dak- of thuisloze er één te veel.”
En natuurlijk weet Veneman ook wel dat het met het huidige woningbestand in Apeldoorn niet meevalt om iedereen op een geschikte manier te huisvesten, maar hij komt ook met een oplossing: “Wellicht moeten er speciale woonunits komen waar deze mensen beschermd kunnen wonen, met de juiste begeleiding op de juiste plek. We hebben als gemeente een grote slag hierin te maken.” Overigens werd de fractievertegenwoordiger aangenaam verrast toen hij in de Parkenbuurt stuitte op een zorgaanbieder midden in een woonwijk. “Ik wist het niet, maar dat werkt natuurlijk goed. In de huidige tijd kampen steeds meer mensen met mentale problemen en dan is het goed dat de zorg op deze wijze dichtbij is.”
GroenLinks is positief over het document, waarin gesteld wordt dat mensen vanuit de intramurale zorg sneller terug gaan naar een eigen woning met begeleiding aan huis. “Die integratie in de samenleving is ontzettend belangrijk; dat ze weer een sociaal netwerk opbouwen. En ja, het kan voorkomen dat iemand daar toch niet aardt. Dan moeten zij ook een plek kunnen krijgen waar ze wel tot rust en zichzelf komen. Daar hebben we in ons bosrijke Apeldoorn en de rustige dorpen echt wel voldoende plek voor.” En stiekem hoopt Veneman dat een van de positieve effecten van de coronacrisis, de geweldige saamhorigheid die ontstond in ons land en zeker ook in Apeldoorn. ook ná de pandemie blijft voortduren. “Er is een sociale bewustwording gekomen, van: we moeten het samen doen. Die instelling kan ook van grote waarde zijn voor de mensen in de Beschermd Thuis-situatie.”
Henri Kerkdijk (Foto: Rob Voss)
Henri Kerkdijk, raadslid voor de SP, ziet het raadsvoorstel Beschermd Thuis 2022-2030 vooral als een verschuiving van geld. “De zorg moet gaan om de júiste zorg. Dat is bijvoorbeeld voor ouderen kleinschalig in de buurt; daarom zijn wij als SP ook met de zorgbuurthuizen gekomen. Tegelijkertijd zou bijvoorbeeld voor sommige jongeren een woonvorm veel beter kunnen zijn dan ambulant vanuit huis. Dan moet dit ook mogelijk zijn.”
Voor de SP moet het kostenplaatje niet doorslaggevend zijn. Het moet om de beste zorg gaan. Ze noemen dat in de politiek ook wel ‘maatwerk’. Vorige week nog kwam zijn partij in actie, nadat kleinschalige zorginstelling Het Kristal had besloten te stoppen met de zorg voor dementerende ouderen. Die moeten nu gedwongen verhuizen, omdat de instelling waar zij wonen de zorg voor deze ouderen te duur vindt. Landelijk SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen kwam hiervoor hoogstpersoonlijk naar Apeldoorn en overhandigde de bestuurder een symbolische stopknop, om de verhuizingen te stoppen. “De SP is voorstander van goede zorg in de buurt, en zet zich daar in het hele land voor in. Sinds de verzorgingshuizen zijn gesloten, is er voor ouderen geen andere keuze meer dan thuis blijven wonen of direct naar een verpleeghuis. Wij willen daarom dat er zorgbuurthuizen komen, waar mensen, samen met hun partner als die zorg nodig heeft, oud kunnen worden in een fijne omgeving. In de eigen vertrouwde buurt.”
In de Tweede Kamer heeft de SP inmiddels vragen gesteld aan de Minister van zorg. Ook de lokale SP brengt de sluiting in de Apeldoornse gemeenteraad. “We willen juist meer kleine wooneenheden in de wijk, omdat oud worden in je eigen buurt het beste voor de mensen is, niet minder oud worden in je eigen buurt. Bizar ook dat er gesproken wordt over ‘financieel niet rendabel’; hier zie je heel goed wat er onder andere mis gaat in onze zorg.”
Bovendien: mensen met psychische en psychosociale problematiek die in een eigen woning in de wijk gaan wonen, lopen het risico dat op een gegeven moment er toch weer intensievere, intramurale zorg nodig is. “Opvang moet in zo’n geval altijd beschikbaar zijn, en wij horen steeds vaker dat mensen hierop moeten wachten. Dat kan toch niet: voor sommigen betekent langer wachten nog meer zorgen en problemen. En mensen kloppen dan vaak wel aan verschillende deuren, maar dit helpt vaak ook niet veel. Daarom wil de SP te allen tijde maatwerk per cliënt!”
