Stedendriehoek
Gaby Bovelander: “Kijken is zo belangrijk, daar begint het mee. Het leven is zo veel rijker als je ziet.”
Veelzijdig, creatief, initiator, verbinder en ‘grand lady’ van de Apeldoornse kunstenaars. Gaby Bovelander (1931-2020) overleed vorig jaar op 89-jarige leeftijd. Ze was grondlegger van de kunsteducatie in Apeldoorn en stond in 1971 aan de basis van creatief centrum De Doekom, dat later onder de naam Markant fuseerde met de Apeldoornse Muziekschool.
Haar monumentale werk is nog altijd te zien in veel Apeldoornse kantoren, scholen en fabrieken en in 2005 en 2010 ontwierp ze het glas-in-lood van respectievelijk de kapel in Hoog Soeren en de Jachtlaankerk in Apeldoorn. CODA Museum toont van 25 juli tot en met 22 augustus een aantal werken uit de nalatenschap van Gaby Bovelander, die dit jaar 90 zou zijn geworden.
Hoewel ze tot op hoge leeftijd in haar atelier groepen begeleidde, was ze primair autonoom beeldend kunstenaar. Haar keuze voor de beeldende kunst werd in de jaren vijftig in hoge mate beïnvloed door Willem Sandberg, voormalig directeur van Stedelijk Museum Amsterdam, die haar vader adviseerde om Gaby naar de kunstacademie in Arnhem te sturen. Daar bekwaamde ze zich in beeldhouwen en het ontwerpen en vervaardigen van glas-in-loodwerken. Ook maakte ze monumentale werken en legde ze zich toe op sgraffito: “Een werktekening uitzetten in natte specie, vijf lagen aanbrengen en dan de hele nacht doorwerken met een stel kerels, mooi was dat.”
Het beeldende werk van Gaby Bovelander is niet alleen onder te verdelen in monumentale kunst, glas-in-lood, schilderijen, tekeningen, schetsen, digitale kunst en objecten, maar ook in diverse periodes. Zo wees zij een periode aan voor haar academietijd, de academietijd zelf en de diverse periodes daarna. Begonnen als monumentaal kunstenaar, kwam al snel het schilderen dat in vorm- en beeldtaal reikte van magisch realisme tot lyrisch abstract. Terwijl Gaby zich voortdurend bleef ontwikkelen en zich ook digitale technieken eigen maakte, bleef haar visie op de vergankelijkheid als een rode draad door haar werk lopen. Over haar werk- en levenshouding zei ze: “Ik leef altijd met een gevoel van heimwee naar gisteren (wat geweest is en nooit meer terugkomt), naar morgen (nieuwsgierig naar wat morgen geeft) en met de enige zekerheid van dit moment.”
Bovelander stond garant voor een aantal prachtige, poëtische en treffende uitspraken over haar werk en werkwijzen. De zoektocht naar licht en verstilling zette ze in een interview kracht bij met de gevleugelde uitspraak: ‘Wie het licht blijft zien, loopt nooit in de duisternis’. Haar liefde voor componisten en kunstenaars als Beethoven, Mahler, Rothko en Malevich verklaarde ze kort maar krachtig: ‘Klank is kleur en kleur is klank’.
CODA ontving uit de nalatenschap van Gaby Bovelander een aantal werken die toegevoegd worden aan de werken van Bovelander die reeds deel uitmaken van de CODA-collectie. CODA toont een kleine selectie uit de nalatenschap en een documentaire over Bovelander. Het Noord-Veluws Museum toont het werk van Bovelander van 4 december 2021 tot en met 27 maart 2022. Op de website van het Noord-Veluws Museum wordt eveneens aandacht besteed aan Gaby Bovelander.
Het boek ‘Banjoe Biroe 10’ dat Bovelander schreef over het interneringskamp op Java waar ze van haar elfde tot haar veertiende jaar met haar moeder gevangen zat, is in CODA Winkel verkrijgbaar voor €10,-. Hier is ook de documentaire over Bovelander te koop (op usb-stick, €14,95). Meer informatie op www.stichtinggabybovelander.org. Voor kaarten, zie www.coda-apeldoorn.nl/tickets
