Stedendriehoek
APELDOORN – ‘Zien is gelogen’, dat was het centrale thema van de zevende editie van het Apeldoorn Photo Festival dat bijna ten einde is. Zaterdag 25 oktober is er nog een ‘Meet the makers’ in de Nettenfabriek bij wijze van afsluiting. Grijp uw kans om nog even een of meer locaties te bezoeken die we de afgelopen weken voor het voetlicht brachten in de krant. De foto’s zijn fascinerend om te zien en heel divers.
Wat is zien? Zien we echt wat we zien of wat onze hersenen ervan maken en zo ja, is dat dan ‘onze’ waarheid of is het bedrog? Hoe verhoudt zich een eerste indruk die je van iemand krijgt tot het beeld dat je daarna van die persoon vormt? Het zijn vragen waar 100 fotografen creatief mee aan de slag gingen voor het Photo Festival. Zo ook Cathy Eiting en Tineke Kwant. We spraken met hen over wat ze op de expositie in de voormalige Nettenfabriek te berde brachten.
Rorschachvlekken
Cathy neemt als startpunt inktvlekken die vroeger in de psychodiagnostiek als test werden gebruikt. “Ik heb een natuurlijke pareidolia serie gecreëerd. Pareidolie is het mechanisme van onze hersenen om altijd te associëren en betekenis te geven, denk aan wolken, waar we van alles in kunnen zien. Dat effect in het brein is vroeger in de psychiatrie veel gebruikt in de rorschachtesten. Daar werd getest of je brein normaal functioneerde door wat je in een inktvlek zag.”
“Tijdens een bezoek aan Burgers’ Zoo heb ik kwallenfoto’s gemaakt, omdat ik het heel interessante vormen vond. Vervolgens moest ik denken aan die rorschachvlekken, die bovendien gespiegeld zijn. Ik heb dat toen met mijn kwallenfoto’s gedaan. Ik heb ze gespiegeld over elkaar gelegd en gekeken wat dat deed. Het bleek dat mensen er allemaal verschillende dingen in zagen. Hoewel het best een beetje duister ogende beelden zijn op een donkere achtergrond ontstond er bij veel kijkers een gevoel van plezier en enthousiasme: ik zie hier een beertje, ik zie een deel van een bloem.”
De beelden van Cathy doen haast alienachtig of futuristisch aan. Cathy zegt: “Heel veel mensen zijn met AI bezig en koppelen het daar aan, maar het is gewoon de biologie die je ziet: een kwallenfoto dubbel gespiegeld neergezet. Zo werden die rorschachvlekken ook gemaakt. Mijn foto’s zijn gewoon de natuur. Niet AI of iets futuristisch.” Omdat voor Cathy inclusie een belangrijk onderwerp is heeft ze 3D printbordjes van haar beelden laten maken met hulp van de 3D Ambacht Studio Arnhem. Hierdoor is haar werk niet alleen te zien maar ook te voelen.
Reflectie
Tineke Kwant neemt de mens als startpunt en besteedt aandacht aan de beeldvorming die tussen onze oren plaatsvindt. “Voor het thema ‘Zien is gelogen’ kwam ik al snel op het idee van de eerste indruk die je van iemand kan hebben. Maar toen ik bij het inlezen daarover ontdekte dat onze eerste indruk in de eerste 30 seconden juist heel accuraat blijkt te zijn, heb ik het thema: de indruk die je van jezelf kan hebben, uitgewerkt. Voor veel mensen kan dit echt een worsteling zijn: het niet willen of durven of niet meer kunnen kijken naar jezelf door wat je hebt meegemaakt. Stemmetjes die je (ver)oordelen of hoe de wereld vindt dat je eruit zou moeten zien. In mijn foto’s heb ik geprobeerd deze worsteling vast te leggen. Dit heb ik gedaan door middel van zelfportretten in spiegels.”
Beide fotografen hebben hun werk opgehangen in de Nettenfabriek, waar ook het werk van nog 12 andere fotografen te bewonderen is tot en met 25 oktober. De Nettenfabriek is ook de werkplek van Tineke. Hier biedt ze onder meer de mogelijkheid aan mensen met een verstandelijke beperking om te leren en werken in de fotografie, als dagbestedingslocatie. Ze vertelt nog over een van haar deelnemers die ze heeft betrokken bij het Photo Festival.
Werk van een deelneemster
“Zien is gelogen bleek een te abstract thema. Daarom heb ik haar niet voor het festival opgegeven. Maar door het maken van mijn eigen werk kwam het idee: hoe kijkt de buitenwereld naar mensen met een beperking? Zij worden namelijk snel onder- of overschat. Ik heb dit voorgelegd aan mijn deelneemster en ze vond het een mooi onderwerp. We hebben twee wooninitiatieven aangeschreven met de vraag of er bewoners waren die hiervoor gefotografeerd wilden worden. Uiteindelijk heeft ze 9 mooie portretten mogen maken van mensen met een verstandelijke beperking. Op deze wijze doet ze toch ook mee aan het festival, zij het aan de zijlijn.”
Meer begrip hebben voor een ander, minder bevooroordeeld kijken omdat je weet dat jouw blik of oordeel altijd subjectief is. Misschien is dat wel een van de belangrijke lessen van het Apeldoorn Photo Festival. De fotografen hebben mensen iets meegegeven om over na te denken. Over twee jaar is er weer een editie.
